2006_2

Het is al een hele tijd geleden dat op het vlak van het sociale engagement er twee richtingen waren: mensen of groeperingen die vonden dat je echt structureel moest werken (veranderen van de ‘onrechtvaardige’ structuren) en andere die vonden dat (hoewel ze het structurele werken niet afkeurden en daar ook wel aan meewerkten) je ondertussen de mensen ook echt moest helpen. De ‘structuurwerkers’ (vaak van marxistischen huize) vonden dat je door te verhelpen op directe en beperkte schaal je de onrechtvaardige structuren in feite in stand hield; de mensen berustten dan vaak in de bestaande onrechtvaardige toestand. Daar was wel iets voor te zeggen natuurlijk, maar als (meestal gelovige) mens kon je het moeilijk aanzien dat concrete mensen ten onder gingen door armoede, voedseltekort, uitbuiting op welk vlak dan ook. Daar wilde men dan ook echt iets aan doen, zelfs als daardoor sommige onrechtvaardige structuren niet onmiddellijk konden omgetimmerd worden. Als je je noodlijdende broeder in de ogen kijkt, kan je dan als welmenend mens denken: laat het nog maar even slechter worden voor jou, misschien kom jij of komen je kinderen dan wel in opstand tegen de uitbuiter? Je voelt aan dat er verschillende opties mogelijk zijn en dat je, zonder het ene uit te sluiten, toch aan het andere de voorrang geeft.

Sociale inzet of spiritualiteit?

Laat mensen nu een discussie voeren omtrent de vraag wat belangrijker is voor een christen: zich inzetten voor een sociaal doel of zich vooral inzetten voor spirituele vernieuwing van onze samenleving. We kunnen natuurlijk direct aanmerken dat dit een valse redenering is, een oneigenlijk tegenover elkaar stellen van zaken die maar uiting zijn van eenzelfde doel: het echte heil van mensen. Sommigen hebben die twee uitingswijzen goed bij elkaar kunnen houden: spirituele vernieuwing en sociale inzet vloeien voort vanuit eenzelfde bezieling en staan niet met elkaar in concurrentie. Je steunt op twee benen.

Actie of contemplatie?

Evenwel kan je vaststellen (ik heb het dan over mensen die middenin de wereld staan) dat in het concrete bestaan sommigen zich bijna uitsluitend inzetten voor concrete inzet voor mensen (in dienstbetoon, evangelisatie, sociaal-kultureel werk) terwijl anderen zich bijna uitsluitend aan hun eigen spirituele groei en aan godsdienstige samenkomsten wijden. Zowel de enen als de anderen kunnen uiteraard heel evenwichtige mensen zijn die ook nog een gewone dagtaak hebben en daar een zin aan geven. Binnen de groep van mensen die zich inzetten in sociaal-caritatief werk of in evangelisatie zullen sommige deze nogal gescheiden willen houden, er een soort van waardeschatting aan toekennen waarbij het ene wordt voorgetrokken op het andere. Je ervaart wel eens hoe sommige personen de sociale inzet bijna als enig waardevol bezigzijn zien en de evangelisatie in strikte zin bijna voor minderwaardig houden (verkondiging, geven van geestelijke bezinningsdagen) tenzij die ook sterk naar sociale inzet gefocused zouden zijn.

Jezus?

Bij Jezus worden die twee ook wel afzonderlijk gezien, maar ze liggen heel dicht bij elkaar. Soms is er een bijna naadloze overgang. Van een heel drukke bezigheid (verkondiging, dienstbetoon) naar gebed en dan weer opnieuw volle activiteit. Een paar voorbeelden:

“Heel de stad stroomde voor de deur samen. Velen die aan allerhande ziekten leden, genas Hij en Hij dreef tal van geesten uit, maar Hij liet niet toe dat de boze geesten spraken, omdat zij Hem kenden. Vroeg, nog diep in de nacht, stond Hij op, ging naar buiten en begaf zich naar een eenzame plaats, waar Hij bleef bidden. Simon en zijn metgezellen kwamen Hem achterop en toen ze Hem gevonden hadden, zeiden ze: ‘Iedereen zoekt U.’ Hij antwoordde hun: ‘Laten we ergens anders heen gaan, naar de dorpen in de omtrek, opdat Ik ook daar kan prediken. Daartoe ben Ik immers uitgegaan.’ Hij trok door heel Galilea, predikte in hun synagogen en dreef de boze geesten uit” (Mk. 1,34-39).

“Toen zijn leerlingen er van gehoord hadden (van de moord op Johannes de doper), kwamen ze zijn lijk halen en legden het in een graf. Toen de apostelen zich weer bij Jezus voegden (na hun evangelisateitocht), brachten zij Hem verslag uit over alles wat zij gedaan en onderwezen hadden. Daarop sprak hij tot hen: ‘Komt nu eens zelf mee naar een eenzame plaats om alleen te zijn en rust daar wat uit.’ Want wegens de talrijke gaande en komende mensen hadden zij zelfs geen tijd om te eten. Zij vertrokken dus in de boot naar een eenzame plaats om alleen te zijn. Maar velen zagen hen gaan en begrepen waar Hij heenging; uit al de steden kwamen mensen te voet daarheen en waren er nog eerder dan zij. Toen Jezus aan land ging, zag Hij dan ook een grote menigte. Hij voelde medelijden met hen, want zij waren als schapen zonder herder, en Hij begon hen uitvoerig te onderrichten. Toen het al laat was geworden, kwamen zijn leerlingen naar Hem toe en zeiden: ‘Deze plek is te eenzaam en het is al laat. Stuur hen weg om naar de hoeven en dorpen in de omtrek te gaan en daar eten te kopen.’ Maar Hij gaf hun ten antwoord: ‘Geeft gij hen maar te eten’”(Mk.6,29-37).

“Bij zonsondergang brachten allen die zieken hadden, lijdend aan velerlei kwalen, dezen naar Hem toe. Hij genas hen door ze een voor een de handen op te leggen. Uit velen gingen ook duivels weg, die schreeuwden: ‘ Gij zijn de Zoon van God. ‘ Hij gaf een streng bevel en liet niet toe dat zij spraken, want zij wisten dat Hij de Messias was. Toen het dag geworden was, ging Hij naar buiten en begaf zich naar een eenzame plaats. De mensen zochten Hem echter, kwamen waar Hij was en poogden Hem vast te houden om te verhinderen dat Hij hen zou verlaten. Maar Hij sprak tot hen: ‘ Ik moet ook aan andere steden de Blijde Boodschap van het Godsrijk brengen, want daarvoor ben Ik gezonden. ‘ En hij predikte in de synagogen van het joodse land” (Lk. 4,40-44).

Maar telkens weer merk je dat zowel het een als het ander voortkomt vanuit een innerlijke gedrevenheid die we moeten omschrijven als een besef van zijn ‘gezonden zijn’ door de Vader. Dat is het punt waar zowel die sociale inzet als zijn verkondiging en als zijn gebed samenkomen. In de doorleefde relatie tot de Vader. Dat is het merg van zijn bestaan. En zijn leerlingen hebben dat goed begrepen waar ze Hem de Schrift doen nazeggen: “Daarom zegt Hij dan ook, als Hij in de wereld komt: Slachtoffers en gaven hebt Gij niet gewild, maar Gij hebt voor Mij een lichaam bereid. Slachtoffers en gaven hebt Gij niet gewild, maar Gij hebt voor Mij een lichaam bereid. Brandoffers en zoenoffers konden U niet behagen. Toen zei Ik: Hier ben Ik. Zoals er in de boekrol over Mij geschreven staat, Ik ben gekomen, o God om uw wil te doen” (Hebr. 10,5-7).

Jezus verwoordt het zelf tegenover zijn vrienden na zijn gesprek met de Samaritaanse aan de put van Jakob: “Daarop zei Jezus hun: ‘Mijn spijs is, de wil te doen van Hem die Mij gezonden heeft en zijn werk te volbrengen.” (JohH.4,34).

En bij zijn uittreden van de wereld noteren ze: “Hierna, wetend dat nu alles was volbracht, zei Jezus, opdat de Schrift vervuld zou worden: ‘Ik heb dorst.’ Er stond daar een kruik vol zure wijn. Ze doopten er een spons in, staken die op een hysopstengel en brachten die aan zijn mond. Toen Jezus van de zure wijn genomen had, zei Hij: ‘Het is volbracht.’ Daarop boog Hij het hoofd en gaf de geest” (Joh.19,28-30). Of in Lukas: “Toen riep Jezus met luider stem: ‘ Vader, in uw handen beveel Ik mijn geest” (Lk.23,46).

‘Wat drijft ons’ en ‘Wat houdt ons drijvend?’

Al te vaak oordelen wij over anderen, nemen we hun inzet of de werking van hun vereniging onder de loupe. Wij moeten onszelf en de werking van onze eigen vereniging of organisatie analyseren en als christenen de vraag durven stellen: vanuit welke diepe beleving of inzicht en inspiratie of gedrevenheid doe ik dit of doen wij dat? Welke gedrevenheid ligt aan de wortel van onze inzet. Voor een christen moet dit noodzakelijkerwijze de gedrevenheid van Christus zijn, de gegevenheid aan de Vader en aan zijn verlangen, de liefde tot Christus in wie wij door God aan het hart worden gedrukt. Zo schreef Paulus aan mensen die wel enige kritiek hadden op hem: “De liefde van Christus laat ons geen rust, sinds wij hebben ingezien, dat Een is gestorven voor allen. Maar dan zijn allen gestorven! En Hij is voor allen gestorven, opdat zij die leven niet meer voor zichzelf zouden leven, maar voor Hem die ter wille van hen is gestorven en verrezen” (2 Kor.5,14-15). Dat de ene organisatie (of de ene christen) zich meer zal wijden aan sociaal-karitatieve inzet, aan verbeteren van maatschappelijke structuren en een andere eerder aan spirituele verdieping, aan vernieuwde evangelisatie of katechese, aan verkondiging van het evangelie en geestelijke waarden, dit alles is ongetwijfeld heel zinvol en beide zijn nodig binnen de christelijke gemeenschap tot heil van de mensenmaatschappij, maar de diepe en blijvende drijfveer bij dit alles moet onze relatie zijn tot de God van liefde en trouw die zich in Jezus volledig heeft uitgesproken.

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

EN TOEN STIERF ONZE PASTOOR

Katholieke Christenen op een kleine parochie

De Sint-Jozefsparochie in Temse valt ongeveer samen met de wijk Velle. Enkele straten in feite maar toch goed bekend in de omgeving. Rond 1880 wordt de bevolking het moe om de lange verplaatsingen te doen naar Temse-Centrum, te voet een uur ver. Jan Daelman (1849-1933) vond het erg dat zo’n 1500 mensen het op die manier toch wel heel moeilijk gemaakt werd. Hij woonde ook op de Velle, had twee broers bij de Trappisten van Westmalle, pater Theofilus (Jozef) en broeder Gerardus (Fiel) en hij zette zich in bij de medebewoners van het gehucht, bij het gemeentebestuur en de pastoor van Temse en zelfs bij bisschop Stillemans opdat er op “de Vel” een kerk zou gebouwd (mogen) worden. Hij kreeg het nog gedaan ook. Men noemde hem dan voor de rest van zijn leven Jan Kerk (‘karek’ in het dialect daar). Het bisdom benoemde er de ene pastoor na de andere. Zeven pastoors hebben er gewoond. Erik van Hulle, afkomstig van Mariakerke, de laatste daar verblijvende pastoor, liet de buitenkant van de kerk, dankzij bijdragen van de parochiegemeenschap, gemeente en provincie, grondig restaureren; binnenin had hij al veel laten vernieuwen en de polychromé-beelden, die op de kerkzolder stonden te blauwogen, opnieuw een plaats gegeven tussen de kerkgangers. Maar toen hij overleed kwam er geen nieuwe residentiële pastoor op de wijk. Pastoor Van Hulle had echter reeds jarenlang voorzien dat er geen pastoor meer zou komen die uitsluitend voor de Velle zou zorgen. Hij had dan ook reeds een goede pastorale raad (1988) opgericht. Naast de kerkraad is er ook de parochieploeg die zowat de stuurgroep is voor de parochie en dan nog heel wat kleine werkgroepen.

Geen residentiële pastoor, geen dagelijkse eucharistie… Het einde?

De Heer Deken Julien Schreyen van de hoofdparochie van Temse (O.L.Vrouwparochie waar zich het geboortehuis van priester Edward Poppe bevindt) kreeg sedert 2003 de pastorale verantwoordelijkheid voor de Velle. Naast veel andere taken gaat hij op zondag met toewijding voor in de Eucharistie en ook op dinsdag is er nog een eucharistieviering. Voor die eucharistieviering worden een deel intenties samengenomen met als gevolg dat er toch steeds wat volk aanwezig is op dinsdagavond.

Maandelijks is er evenwel een dinsdag waarop gelovigen van de 10 parochies van het decanaat Temse een gezamenlijke viering hebben in een van hun kerken (Groot Kruibeke met Bazel, Kruibeke en Rupelmonde, Groot Temse met de O.L.Vrouw-, Christus Koning-, de H.Hart- en de Sint-Jozefsparochie, en met Tielrode, Steendorp en Elversele). Soms is dat voor het liturgisch avondgebed (de Vesperdienst), soms een gebedsavond, soms een speciaal verzorgde eucharistieviering of verzoeningsviering. Als die viering niet op onze eigen parochie doorgaat, komen er toch steeds een paar auto’s op ons kerkplein om, wie geen auto heeft, mee te voeren naar de parochie waar de dinsdagavonddienst doorgaat. De middenbeuken van de bewuste kerk zitten steeds goed vol en het doet deugd om met een aantal christenen samen te komen zo tijdens de week. Het is een avond waar je echt naar uitziet en waar je mag ervaren dat er ook nog gelovigen zijn buiten je eigen kleine wijkgemeenschap. Zelfs al hebben we geen residentiële pastoor meer, de Kerk heeft ons niet in de steek gelaten. Natuurlijk blijft er altijd wel wat pijn omtrent de verleden tijd toen dankzij voldoende priesters elke parochie haar eigen parochieherder had. Maar er werd in die leegte voorzien: een uit nood geboren oplossing die toch echt positieve waarden in zich draagt. De kerkgemeenschap heeft zich aan een ongewilde evolutie in de mate van het mogelijke aangepast en het gelovig leven gaat verder.

Een greep uit de dinsdagavonden

28/09/04 Eucharistieviering (St.-Jozefsparochie Velle), 23/11/04 Getijdengebed (Rupelmonde), 25/01/05 Gebedsviering rond de Eenheid Kruibeke), 22 febr. Gebedsviering in de Vasten (Elversele), 15 maart ‘05 Verzoeningsviering op weg naar Pasen (H.Hart Temse), 8/04/05 (?) Gedurige aanbidding (Tielrode), 28/06/05 Eucharistie (St.-Jozef, Velle), 27/09/05 Missio-avond met een toespraak van kan. Vereecken (Steendorp), 24/01/06 Bijbelwake rond Eenheid van de christenen (Elversele), 28/01/06 (Tielrode) Avondgebed van de kerk, 14/03 (H.Hart) Vastengebedssavond ‘Heer leer ons bidden’ met vic. Aerts, 4 april Verzoeningsviering en Eucharistie (O.L.Vrouw), 23 mei Mariawake (Christus Koning), 15 juni 2006 Sacramentsdagviering (Elversele).

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

PIETA

Moge de geest van Jezus

mijn geest vernieuwen.

Moge de wijsheid van Jezus

mijn gedachten verlichten

Mogen de woorden van Jezus

in mijn oren

en op mijn lippen zijn.

Moge het Hart van Jezus

kloppen in mijn hart.

Moge het kruis van Jezus

mijn sterkte zijn.

Moge de vergiffenis van Jezus

mij van zonde bevrijden.

Moge de genezingskracht van Jezus

mij welzijn brengen.

Moge de vrede van Jezus

al mijn angsten tot rust brengen.

Moge de liefde van Jezus

mijn hele wezen vervullen.

Moge de verrijzenis van Jezus mij verrijken

met vreugde, hoop

en nieuw leven.

Dom Alan Rees

uit Prayers from the Cloister Bellmontabbey

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

OVERLEDEN: YA'AQOV WILLEBRANDS

Vriend van Palestijnen, Joden, moslims...

Op 1 december 2005 overleed in Israël de Nederlandse pater Ya’aqov (Jacob) Willebrands (broer van kardinaal Willebrands, ooit zeer gekend en gewaardeerd vanwege zijn eukumenische werkzaamheid). Pater Willebrands was reeds jaren in een Trappistenabdij, toen hij in zich de roeping voelde om als contemplatief te gaan leven in Israël en verbindingsteken te zijn tussen Palestijnen en Joden. Zijn abt vroeg hem om die roeping nog maar een tiental jaren te laten rusten. Onze monnik deed dat, maar na tien jaar stond hij daar opnieuw met zijn vraag. ‘Laat dat nog maar een jaartje rusten’, zei de abt. Maar na dat jaar, was die roeping niet weggeëbt. Na nog een jaar kreeg hij de toelating.

Na enige tijd kon hij in 1967 een heuvel aankopen bij Deir Hanna in Galilea om er een soort klooster te stichten. Hij wilde daarmee een bijdrage leveren aan de terugkeer van het vroegchristelijke kloosterleven in het Heilig Land. Het klooster, Lavra Netofa, behoorde tot de met Rome verbonden Melkitische (Grieks-Katholieke) Kerk.

Veel leden heeft zijn gemeenschap nooit gekend, maar de uitstraling was aanzienlijk. In de rots die zijn heuvel vormde maakte hij een gebedsruimte, geïnspireerd op de oudste joods-christelijke (Palestijnse) traditie van “kerkgebouw”, nog zonder de afscheiding met de ikonenwand (zoals later in veel Oosterse ritussen). Zijn persoon en gemeenschap werden aantrekkingspunt voor Joden en Palestijnen, maar op de eerste plaats voor de arme Palestijnse mensen uit de omtrek. De liturgische vieringen gebeurden zowel in het araabs als in het hebreeuws, wat zeer gesmaakt werd door personen uit de twee gemeenschappen. Pater Jakob bleef in contact met de thuisbasis in Nederland en Vlaanderen (‘Vrienden van Galilea’). Hij was 87 jaar toen hij bij het begin van de Advent 2005 overleed. Naar de gewoonte in die (warme) streken werd hij ’s anderendaags begraven. Dit werd door de protestantse theoloog dr. J. Schoneveld meegedeeld aan ANP (5 dec.’05). Melkitische zusters zullen nu het klooster overnemen. Van de twee overgebleven monniken is er een Nederlander. Die keert naar zijn vaderland terug.

“Ik ben op weg naar het huis van de Vader

Groet alle vrienden van Galilea, bedank ze

voor hun aanhoudend meeleven en edelmoedigheid.

Het schrijven is afgelopen.

Ik correspondeer alleen via de Heer.

Ik bereid mij voor op de laatste geboorte.

Zalig Kerstfeest en zalig nieuwjaar.

Tot ziens in het Vaderhuis.”

(Pater Jakob)

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

CHRISTELIJKE FEESTEN UITGEHOLD

Maanden geleden las ik in de nieuwsklikker van De Standaard het Belgabericht (svr) over het wereldrecord van “de langste witte worst”; ze werd te Luik geproduceerd door een vereniging van ambachtelijke slagers. Dat gebeurde in het kader van een kerstmarkt. Ik wil u zelfs het resultaat niet onthouden: 600 meter witte worst. Proficiat voor de “Etal d’or” die dankzij een ton vulsel (waaronder 800 kilogram varkensvlees, melk, beschuiten, eieren, zout en kruiden) dit resultaat konden neerzetten (eigenlijk voorzichtig neerleggen in een chalet). Nu stond dat bericht wel gepubliceerd vlak voor een ander artikel dat de titel droeg: “Paus betreurt commerciële pollutie rond Kerstmis”. Immers deze dreigt de spirituele authenticiteit van het kerstfeest te veranderen terwijl dat feest eigenlijk gekenmerkt wordt door bezinning, soberheid en een intieme in plaats van puur uitwendige vreugde. Paus Benedictus XVI toonde zich wel positief over de “mooie en solide traditie” van de kerststalletjes in huis: “een eenvoudig maar doeltreffend middel om het geloof uit te beelden en over te dragen aan kinderen”. “De kerststal helpt ons om na te denken over het mysterie van Gods liefde. Die liefde heeft zich in armoede en eenvoud geopenbaard in een grot in Bethlehem”.

Pasen heeft eveneens zijn commerciële uitwassen (de commerçanten moeten natuurlijk ook leven) en wat te denken over de exploitatie van de vasten, die een langgerekte vastenavond wordt.

Hoe gaan wij het meer zinvol maken?

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

ZEGGEN EN DOEN

‘Wat hebt ge voor Mij ‘gedaan’?

Een zeer mooie, een treffende tekst uit het evangelie is zeker Matteüs 25,31-46 over het uiteindelijk oordeel waarin die overbekende woorden voorkomen: “Voorwaar, Ik zeg u: al wat gij gedaan hebt voor een dezer geringsten van mijn broeders hebt gij voor Mij gedaan” (vers 40). De eeuwen door zijn deze woorden door predikanten uitgesproken om hun christenen attent te maken op de liefde die uiteindelijk de doorslag moet geven in de weegschaal van ons leven. We zouden kunnen denken dat Jezus in die vergelijking een soort van activistische moraal predikt, weliswaar gefocused op de liefde, maar we moeten wel vlug inzien dat de praktijk van de naastenliefde uiteindelijk voortkomt uit een diepe innerlijke overtuiging omtrent de doorslaggevende betekenis van de naastenliefde in de uiteindelijke (de ultieme) waardebepaling van ons leven.

Er zijn personen die dat als het ware meekregen met de moedermelk, anderen zijn in een gegeven periode van hun leven als meegetrokken door het voorbeeld van sommige personen of werden op een gegeven moment geconfronteerd met een bepaalde nood, hebben getracht daar iets aan te doen, en zijn vanaf dat ogenblik meer georiënteerd naar de hulp aan mensen die het moeilijk hebben in het leven.

Woorden en daden horen samen

We zien iets soortgelijks in het leven van Jezus. Hij komt voor een welbepaalde nood te staan, of mensen-in-nood doen een beroep op Hem en… Hij helpt hen.

De vriendelijkheid naar kinderen, het niet uitsluiten van vrouwen, de genezende kracht die hij aanwendt voor vele zieken… dat alles staat niet los van wat Hij verkondigde: “Het Rijk Gods is midden onder u” (Lk.17,21). Op de eerste plaats was Jezus immers een verkondiger, een zegsman namens God, een leraar die mensen de weg wees en die hen inzicht gaf omtrent God en wat Hij met mensen voorhad: plannen van heil! En dat is nu het treffende bij Jezus: bij zijn woorden kwamen ook daden. Die daden verkondigden hetzelfde als zijn woorden: God wil het heil van de mens en toont de weg waarop dat heil je kan overkomen! Bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap. Het zijn de eerste woorden van Jezus als verkondiger, woorden die Johannes de Doper (mogelijks zijn leermeester) ook in mond had (en later ook Petrus in zijn Pinksterpreek).

Tekenen moeten brengen tot geloof

De woorden en de daden van Jezus zijn beide belangrijk. We moeten ze niet scheiden maar ze samenhouden. Als we blijven stilstaan bij de ‘tekenen’, de ‘mirakelen of wonderen’ omdat zij tegemoet komen aan onze menselijke verlangens, dan dringen we niet door tot de eigenlijke betekenis van die tekenen en dan horen wij Jezus zeggen: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Niet omdat gij tekenen gezien hebt, zoekt ge Mij, maar omdat gij van de broden hebt gegeten tot uw honger was gestild. Werkt niet voor het voedsel dat vergaat, maar voor het voedsel dat blijft om eeuwig te leven en dat de Mensenzoon u zal geven” (Joh.6.26-27).

Geloof en het lijden van mensen

Naarmate mensen ouder worden, ontmoeten ze vaak ook meer problemen, gezondheidsproblemen, problemen in hun familie, overlijdens in de naaste omgeving. Er zijn trouwens heel wat jongere mensen ook die met ernstige beproevingen te maken krijgen van uitsluiting, niet aan de bak komen, gezondheidsperikelen… Op de teevee zie je vaak enkel maar jonge en gezonde mensen, mensen die succes hebben. Rond de jaarwende, naar aanleiding van een spraakgevend proces, neigde ‘men’ er meer en meer naar om , hetgeen aan het aftakelen is, abrupt uit te schakelen. In de media zijn de laatste toen vooral atheïstische stemmen aan het woord gekomen. En men heeft oudere mensen zelfs zozeer beïnvloed langs de media dat ook zij stilaan de mening zijn toegedaan dat “als ik wat sukkelachtig wordt ze me maar meteen moeten laten sterven”. Dat ook de katholieke kerk niet zomaar mensen wil zien lijden, dat ook katholieken vinden dat je de lijdende mens zoveel mogelijk moet helpen met pijnstillende en angstwerende middelen, zelfs als daardoor het leven zou verkort worden, dat wordt nauwelijks gezegd in de media. Nee, alleen personen die vinden dat de mens eigenmachtig te beslissen heeft over leven en dood lijken uitspraken te mogen doen over leven en dood…

De hele mens genezen

In het evangelie zien we Jezus door medelijden bewogen de hand uitsteken naar een melaatse (Markus 1, 40-45). En hij zegt: “Ik wil, word rein”. Terstond verdween de melaatsheid en was hij gereinigd.

Jezus heeft veel mensen genezen. De vier evangelies en de Handelingen van de apostelen nemen daarover geen blad voor de mond; dat is niet zomaar een vinding van de eerste christelijke predikers. Het is wel van belang dat we inzien dat voor de mensen van toen ziekte en lijden niet enkel iets was van het lichaam. En genezing was ook niet enkel lichamelijke genezing. De laatste decennia zijn wij ook beter gaan inzien dat psyche en lichaam en zelfs ons sociaal functioneren niet altijd maar toch vaak hand in hand gaan. Jezus geneest hier een melaatse. Tegelijk betekende dat een sociale bevrijding van opnieuw tussen de mensen te kunnen komen, weg uit de isolatie en vereenzaming. Vaak betekent in het evangelie genezing ook nog genezing van zonde en alles waardoor een mens ook innerlijk besmet kan zijn. Zelfs in dat mooie gebed, het Onze Vader, waar we bidden om Gods rijk, bidden wij ook om ons dagelijks brood en dan weer om vergiffenis vanwege God met de belofte om zelf ook vergiffenis te schenken. Dikwijls hangen bij onszelf en bij anderen ziekte, vereenzaming, slapeloosheid samen met wrok, met vierkantige relaties, met ‘geen vergiffenis kunnen schenken’, met gebrek aan vertrouwen op God…

Heil wensen en brengen

Jezus sprak veel over het heil, over Gods Rijk dat komen moest, dat komen zou en Hij toonde door zijn daden dat die woorden geen lege woorden waren. Als wij, christenen vandaag ook nog geloven en verkondigen dat God het geluk wil van de mensen, geluk op alle gebied, dan zou het goed zijn dat wij bidden om Gods Geest om te zien en dan ook te tonen hoe wij gezonden zijn om ook heil te brengen daar waar wij gezonden worden. Heil door onze vriendelijkheid, onze behulpzaamheid, heil door onze woorden te maken tot deugddoende woorden en niet tot woorden die mensen van elkaar vervreemden; heil brengen door te tonen dat God een nabije God is, een God die het echte en diepe geluk wil van de mens. Zeggen... en doen. De twee. Zo deed Jezus het. Wij mogen geïnspireerd en geleid door de Geest om in datzelfde spoor treden. Laten wij ons dan bekeren en ons op die weg laten leiden. Wellicht wordt de kerk dan weer aantrekkelijker voor de oververzadigde maar ook vaak leeg geconsumeerde en ontgoochelde mens van vandaag.

EINDE VAN DIT ARTIKEL

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT NUMMER

ICOONSCHILDEREN

Afblijven?

Ik heb steeds opgekeken naar icoonschilders. Ik meende aanvankelijk dat dit alleen was weggelegd voor van die Oosterse monniken, ergens op de berg Athos of zo en dan liefst nog van lang geleden… Maar stilaan werd het duidelijk dat er ook vandaag nog icoonschilders waren, zelfs leken, en hier bij ons, die ook mooie en diepzinnige iconen maakten. Sommige orthodoxen, zo vernam ik, waren daar niet erg over te spreken en beschouwden het bijna als een heiligschennis dat ook ‘katholieke christenen’ zich aan dat heilig werk van de iconen gingen begeven. Een zoveelste uiting van de Westerse inpalming van Oosterse eigenheid, en dan vaak nog uit louter winstbejag of zelfs puur uit snobisme…

Hoe zou een Westers christen kunnen binnendringen in die eeuwenoude traditie en de diepte ervan en de overgeleverde traditie van het iconen maken en schilderen, zonder tekort te doen aan de geestelijke voorbereiding en gedrevenheid en de eigen spiritualiteit van waaruit iconen ontstonden en werden gemaakt? Maar praat een modern mens maar eens iets uit zijn hoofd. Hij zoekt eigen leermeesters, Oosterse christenen die de geestelijke ‘kunst’ van het icoonschilderen beheersen en kunnen doorgeven. Die leermeesters kunnen natuurlijk vrij oppervlakkig bezig zijn, ofwel hun kunst beleven vanuit de traditionele spiritualiteit…

Om een verhaal kort te maken. Er zijn tegenwoordig ook in Vlaanderen een aantal icoonschilders, waarvan sommigen degelijke leermeesters hadden, anderen door jarenlange oefening op spiritueel en technisch vlak een verantwoord niveau bereikt hebben. Jaarlijks worden op verscheidene plaatsen zelfs cursussen georganiseerd in icoonschilderen waarbij een landseigen of allochtone icoonschilder mensen in contact brengt met en opleidt in het icoonschilderen.

Evangelisatie

Ooit was ik in een Oostvlaams kerkje waar een pastoor uit de 18de of 19de eeuw zijn parochianen had willen evangeliseren aan de hand van schilderingen waarmee hij heel het interieur van kerk had bewerkt. In de zo afgebeelde hel kreunden zelfs (naar men verhaalde) een paar van zijn eigen parochianen die een voor die tijd heidense levenswandel hadden geleid. De afbeeldingen waren niet zeer kunstzinnig maar zullen vermoedelijk enige invloed hebben gehad op de parochianen van die tijd. We kennen ook allemaal de zoeterige afbeeldingen van het Saint-Sulpice-arsenaal; weer geen hoge kunst en zelfs wat afstotend voor ons huidig aanvoelen maar waardoor tal van mensen vroeger enige stimulans voor hun godsdienstige beleving hebben gekregen. U voelt me wellicht al aankomen. Ik ben van mening dat ook iconen en het zelf schilderen van iconen, mensen van deze tijd kan helpen tot een dieper in contact komen met het heilige en het christelijk mysterie. Ik verontschuldig me bij de echte vereerders en bewonderaars van iconen voor de vergelijking met de gewrochten van die (me dunkt Pamelse) pastoor en de Saint-Sulpiceprentjes; op kunstzinnig vlak staan iconen daar mijlenver boven. Maar dat ze onaantastbaar moeten blijven voor gewone stervelingen vind ik een stap te ver.

Toch maar op weg gaan

Reeds lang had ik het verlangen om aan icoonschilderen te ‘doen’, maar een uitleg omtrent heel de techniek ervan was voldoende geweest om er (tot voor kort definitief) de handen af te houden. Tot onlangs iemand zei dat ze enige cursussen van icoonschilderen had gevolgd, gegeven door een Bulgaarse dame. Zelf zag ik op dat ogenblik een kans tot evangelisatie. Icoon schilderen kan u immers zelf dieper in contact te brengen met het christelijk mysterie, het Blijde Nieuws (evangelie), en dit Blijde Nieuws kan je ook naar anderen te brengen doorheen die afbeelding en door mensen zelf de kans te geven om aan zo’n afbeelding te werken in het kader van een bezinning over dat mysterie. Direct waren er enige personen die dat graag wilden doen. Men raadde het ons wel af maar onze motivatie was vrij sterk. We zochten naar mogelijkheden en na het oplopen van enige blauwtjes beslisten we om zelf maar te starten met enkele gemotiveerden en met de kennis die een van ons had opgedaan op de vermelde cursussen.

Concreet

In onze – overigens niet zo jeugdige - overmoed kozen we eensgezind voor een Anastasis-icoon; een reeds vrij ingewikkelde afbeelding. En op het feest van de Opdracht van de Heer (2 februari) hadden we onze eerste sessie. De dag was doorspekt met inleidingen over iconen en specifiek over de Anastasis-icoon, gebed, bezinning, aanbidding, Eucharistieviering, naast de maaltijden, verpozingen en – natuurlijk – de werktijden. We hebben echt wat moeten knippen in al wat er zo gepland was. Het werd uiteindelijk een evenwichtige maar toch lange werkdag, enkel om de plank voor te bereiden waarop we de icoon zouden schilderen. De dag was zelfs wat te kort, zodat enkelen ’s anderendaags het werk nog moesten voltooien.

Maar de volgende week waren we weer voltallig om de afbeelding in te griffen en een gedeeltelijke grondlaag aan te brengen op de kader en ze met een agaatsteen glad te maken. De week daarop waren we al met bladgoud aan de slag (met vallen en opstaan en noodzakelijke correcties). De bezinningen gingen over de figuur van Christus die door zijn komst, door zijn verkondiging in woord en daad en door zijn lijden, dood en verrijzenis tot redder werd voor allen die op Hem hopen. De bergen, als symbool van Gods aanwezigheid en werking, kregen ondertussen ook hun grondlaag.

We hopen tegen Pasen gereed te zijn met het schilderen van deze icoon van de ‘Nederdaling te helle’ (Anastasis) die ook wel de Verrijzenis-icoon wordt genoemd omdat de witte gestalte van de verrezen Heer Jezus bevrijding komt melden aan de overledenen van het Oude Testament (zie bezinning op bladzijde 80).

Wij plannen zelfs reeds een volgende cursus (dit keer rond een wat eenvoudiger Maria-icoon en voor een wat ruimere maar toch nog beperkte groep) die zal plaatsvinden in het Redemptoristenklooster te Gent (Voskenslaan 56) op enige weekends tijdens de zomer. We starten op vrijdagavond 28/07 te 18.00 uur tot zondag 30/07/06 te 16 uur. Gelegenheid tot overnachten voor wie van ver komt. Inlichtingen vanaf mei op 0494365099 (Andrea Van Braeckel)Men hoeft echt geen speciale schilderaanleg te hebben maar wel het verlangen om, los van bijbedoelingen, naar verdieping toe te groeien doorheen het beschouwen van het mysterie (in dit geval het mysterie van Maria die Jezus aan de mensheid mocht geven) dat in de Maria-icoon ligt uitgedrukt en dat doorheen het werken aan en beschouwen van deze icoon stilaan naar boven komt en zich in ons hart (en leven) nestelt. De werksessies zijn ingebed in tijden van bezinning, getijdengebed, Eucharistieviering en natuurlijk ook ontspanning en maaltijden. LEES MEER

EINDE VAN DIT ARTIKEL

EINDE VAN DIT NUMMER 2006_2

TERUG NAAR INHOUD NAAR TOP VAN DIT ARTIKEL